تنوع زیستی ماکروبنتوزها در محل رهاسازی بچه‎ماهیان پرورشی: مطالعه موردی در رودخانه قره‎سو- خلیج گرگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس. کد پستی 4971799151

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس. کد پستی 4971799151

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، ایران

چکیده

اکوسیستم‌های آبی در طی دهه‌های اخیر تغییراتی کرده‌اند. برای نمونه، کاهش میزان آب رودخانه‏ها سبب تغییر یا نوسان در تنوع زیستی جامعه کفزی رودخانه می‌شود. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات ماکروبنتوزهای بستر در پایین‎دست رودخانه قره‎سو در خلیج گرگان بود، که محل رهاسازی بچه‎ماهیان پرورشی (کلمه یا خاویاری) است. نمونه‏برداری از بستر رودخانه جهت تعیین بار آلی بستر و غنای گونه‌ای و فراوانی در پنج ایستگاه و در چهار نوبت طی اردیبهشت و خرداد 1397 انجام شد. نتیجه تجزیه و تحلیل داده‌ها در آزمون کرت‌های خردشده نشان داد که میزان بار آلی بستر در نمونه‎برداری دوم به‌طور معنی‌داری کاهش یافت، که علت آن بارش نسبتا شدید بهاری قبل از نمونه‎برداری دوم بود. شاخص‎های تنوع زیستی در زمان‎های مختلف نمونه‎برداری اختلاف معنی‌داری نداشتند (P>0.05). اما این شاخص‌ها در ایستگاه‌های نمونه‏برداری اختلاف معنی‌داری نشان دادند (P<0.05). فراوانی گونه‌ای در نمونه‎برداری سوم اختلاف معنی‌داری با نمونه‌برداری اول داشت که به بالارفتن فراوانی گونه توبیفکس از خانواده توبیفیسیده در ایستگاه پنجم در پیوند بود (P<0.05). افزایش فراوانی گونه توبیفکس سبب کاهش شدید و معنی‌دار شاخص‌های تنوع زیستی مانند شانون-ونیر و سیمپسون معکوس در ایستگاه پنجم، و همچنین افزایش شدید و معنی‌دار شاخص غالبیت برگر-پارکر در ایستگاه پنجم شد، که علت آن احتمالا بالا بودن مقاومت این گونه به شرایط سخت محیطی مانند کاهش جریان آب رودخانه بود. هر چند شاخص‌های تنوع زیستی در محل رهاسازی بچه‌ماهیان اختلاف معنی‌داری با سایر ایستگاه‌ها نداشت (P>0.05)، و همچنین میزان اکسیژن محلول و نیترات در رودخانه در بازه رهاسازی بچه‌ماهیان در بالاترین حد و میزان آمونیاک یونیزه شده (آمونیوم) در کمترین حد بود، با این حال، بالا بودن یا نوسان میزان شوری و مواد جامد محلول در محل رهاسازی بچه‌ماهیان به عنوان یک عامل محدود کننده، می‌تواند بقاء بچه‏ماهیان پرورشی رهاسازی‌شده را با چالش روبرو ‎کند. بنابراین، پیشنهاد می‏شود رهاسازی بچه‏ماهیان پرورشی در نقطه دورتری از مصب انجام شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Macrobenthos diversity in the release area of hatchery-reared juvenile: A case study in the Gharesou river- Gorgan gulf

نویسندگان [English]

  • Ziya Kordjazi 1
  • Armin Foumani 2
  • Mohammad Gholizadeh 3
1 َAssistant Professor, Fisheries Department, Agriculture and natural resources faculty, Gonbad kavous University, Gonbad kavos, Iran. Postal code: 4971799151
2 M.Sc. Department of fisheries, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Gonbad kavous, Gonbad kavos, Iran
3 M.Sc. Department of fisheries, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Gonbad kavous, Gonbad kavos, Iran
چکیده [English]

Aquatic ecosystems have changed dramatically over the last decades. For example, by reducing the water flow in the rivers, organic material would increase in the lower zone of rivers resulted in fluctuating biodiversity of macro-benthic communities. The aim of this study was to determine the changes in macrobenthic diversity in the lower zone (or estuary) of Gharesou river - southeastern Caspian Sea, in where hatchery-reared juvenile fish like Rutilus rutilus (Linnaeus, 1758) and Sturgeon fish (Acipenser sp.) are released for stock enhancement. Sampling was undertaken over five surveys in four sites in the lower zone (or estuary) of river to study the abundance, species richness, and biodiversity indices of macrobenthos. The results of split plot analysis showed that sedimentary organic matter in river litter reduced significantly in the second survey, due to relatively heavy rain fall occurred before second sampling. Whilst, biodiversity indices had no significant differences among surveys (p>0.05), these indices showed significant differences among sampling sites. Species abundance in the third survey increased significantly (p<0.05), related in sharp increment of Tubifex abundance in the fifth site. Rising abundance of Tubifex in the fifth site resulted in significant reduction of diversity indices like Shannon index and inverse-Simpson, and also significant increment of Berger-Parker index, which was probably associated with higher resistance of this species to the hard environmental condition like reduction of water flow in the river. Whilst, diversity indices in the release site for hatchery-reared juvenile was not significantly more (diverse) than the other sites(p>0.05), and also dissolved oxygen and NO3, and NH4 in the release timing had the higher and lower rates, respectively; higher fluctuations of salinity and total dissolved solids in the release site could impact survival of released hatchery reared juvenile. Thus, it is recommended that hatchery reared juveniles being released more far from the estuary towards the upstream.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Macrobenthos
  • hatchery-reared juvenile
  • stock enhancement
  • Gharesou River
  • Gorgan gulf