ارزیابی کیفیت آب رودخانه مبارک‌آباد، استان گلستان مبتنی بر تحلیل مقایسه‌ای شاخص‌های زیستی درشت بی‌مهرگان کفزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی زیست دریا، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

چکیده

شاخص‌های زیستی برای نظارت بر کیفیت آب ابزارهای مفیدی برای ارزیابی سلامت رودخانه ها و دریاچه ها هستند. هدف از این مطالعه مقایسه‌ شاخص‌های زیستی و استفاده از درشت بی‌مهرگان کفزی برای ارزیابی کیفیت آب رودخانه مبارک‌آباد مینودشت، استان گلستان بود. نمونه‌های کفزی به صورت فصلی از 4 ایستگاه با سه تکرار با استفاده از نمونه­بردارسوربر با سطح پوشش (900 سانتی متر مربع) در سال 1399 جمع‌آوری گردید. در مجموع تعداد 2828 نمونه از موجودات بی‌مهره متعلق به 8 راسته و 12 خانواده شناسایی شدند، که Diptera با 4 خانواده متنوع ترین گروه بی‌مهرگان را تشکیل داد. بیش‌ترین فراوانی درشت بی‌مهرگان کفزی متعلق به Chironomidae (99/46 درصد) و سپس Baetidae (52/22 درصد) بود. فصل بهار با 39 درصد بیشترین و فصل زمستان با 12 درصد کمترین میزان فراوانی را شامل شدند. بیش‌ترین پراکنش درشت بی‌مهرگان در ایستگاه پایین‌دست (33 درصد) و کمترین مقدار آن در ایستگاه بالادست (19 درصد) بدست آمد. شاخص‌های مورد مطالعه عبارت بودند از: 1) EPT (درصد Ephemeroptera ، Plecoptera و Trichoptera) ؛ 2) BMWP ، 3) ASPT (میانگین امتیاز در هر تاکسون) ؛ 4) HFBI (شاخص زیستی خانواده Hilsenhoff)؛ و 5) شاخص شانون-وینر و سیمپسون. طبق آنالیز خوشه‌بندی پراکنش کفزیان در بین ایستگاه‌ها به دو گروه مجزا (1) شامل ایستگاه‌های پایین‌دست به همراه ایستگاه‌های 2 و 3 فصل تابستان و (2) دیگر ایستگاه‌ها نشان داد. نتایج نشان داد که شاخص‌های زیستی هیلسنهوف، BMWP و ASPT برای ارزیابی کیفیت آب رودخانه مبارک‌آباد مناسب است. در نهایت کیفیت آب رودخانه بر اساس وضعیت ساپروبی برای ایستگاه بالادست وضعیت خوب (الیگوساپروب) و ایستگاه پایین‌دست وضعیت ضعیف (مزوساپروب) ارزیابی شد. نتایج ترکیبی از شاخص‌های زیستی نشان داد ایستگاه‌های واقع در مناطق روستایی و کشاورزی نسبت به ایستگاه‌های بالادست آلودگی بیشتری دارند و کنترل و مدیریت منابع آلاینده برای حفاظت از منطقه مورد مطالعه لازم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative analysis of biotic indices using macroinvertebrates to assess water quality in Mobarakabad River, Golestan Province

نویسندگان [English]

  • Mohammad Gholizadeh 1
  • Maria Hajili Davaji 2
1 Assistant Professor, Department of Fisheries, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Iran
2 Department of Fisheries, B.Sc graduated, Department of Biology, Faculty of Sciences, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Iran
چکیده [English]

Biotic indices for water quality monitoring are useful tools for assessing the health of rivers and lakes. The aim of this study was to compare biotic indices using benthic macroinvertebrate to evaluate the water quality of Mubarakabad River, Minudasht, Golestan Province. Macroinvertebrate samples were collected seasonally from 4 stations in three replications using a Surber sampler with a coverage area (900 cm2) in 2020. A total of 2828 specimens of macroinvertebrate identified and classified into 8 orders and 12 families, of which Diptera with 4 families was the most diverse group of macroinvertebrate and the highest frequency belonged to Chironomidae (46.99%) and then Baetidae (22.52%). Spring with 39% had the highest and winter with 12% had the lowest frequency. The highest distribution of macroinvertebrate was obtained in station 4 (33%) and the lowest in station 1 (19%). The studied indicators were: 1) EPT (percent of Ephemeroptera, Plecoptera and Trichoptera); 2) BMWP (Biological Monitoring Work Party System); 3) ASPT (Average Score per Taxon); 4) HFBI (Hilsenhoff Family Biotic Index); and 5) the Shannon-Wiener and Simpson index. According to the cluster analysis of macroinvertebrate distribution among the stations, it showed two separate groups. The results of biotic indices showed that the Hilsenhof, BMWP and ASPT are suitable for assessing the water quality of the Mubarakabad River. Finally, water quality was assessed as good condition for the upstream station and poor condition for the downstream station. The results of a combination of biotic indices showed that stations located in rural and agricultural areas are more polluted than upstream stations and control and management of pollutant sources is necessary to protect the study area.   .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Macroinvertebrate
  • Biological index
  • Mubarakabad river
شیلات
دوره 74، شماره 4
دی 1400
صفحه 525-541

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار