تخمین نقاط مرجع شیلاتی ماهی قباد (Scomberomorus guttatus Bloch & Schneider, 1801) با استفاده از مدل صید-حداکثر محصول پایدار (CMSY) و مدل تولید مازاد بیزین (BSM) در آب‌های جنوبی ایران (خلیج فارس و دریای عمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اکولوژی و مدیریت ذخایر آبزیان، پژوهشکده آرتمیا و آبزی پروری، دانشگاه ارومیه

2 گروه زیست‌شناسی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران، صندوق پستی 3995

چکیده

ماهی قباد (Scomberomorus guttatus Bloch and Schneider, 1801) از مهم‌ترین ماهیان تجاری خانواده تون ماهیان در آب‌های جنوبی ایران است که نقش مهمی در برنامه غذایی انسانی دارد. میزان صید این گونه طی سال‌های اخیر افزایش یافته است و با توجه به اینکه داده‌های محدودی در مورد ذخیره آن در آب‌های جنوبی در دسترس است، امکان استفاده از مدل‌های برمبنای داده‌های تکمیلی برای ارزیابی ذخایر آن وجود ندارد. در مطالعه حاضر، مدل صید-حداکثر محصول پایدار (CMSY) و مدل تولید مازاد بیزین (BSM) جهت تعیین بهره‌برداری پایدار و نقاط مرجع شیلاتی ماهی قباد صید شده در آب‌های جنوبی بکار گرفته شد. داده‌های مربوط به 23 سال گذشته از سال‌های 1376 الی 1398 جمع‌آوری و برای محاسبه نقاط مرجع شیلاتی وارد مدل شدند. با توجه به نتایج به نظر می‌رسد که مدل BSM با حساسیت کمتری تخمین‌ها را اعمال می‌نماید. مقدار محاسبه شده برای شاخص B/BMSY  توسط مدل CMSY بیشتر از 0/1 و مقدار شاخص F/FMSY کمتر از 0/1 تخمین زده شد که بیانگر عدم صید بی‌رویه و وضعیت مناسب ذخیره این گونه در آب‌های جنوبی ایران است. با اعمال مدل پیش‌بینی، روند افزایش صید در سال 1412 پیش‌بینی گردید. در صورت تداوم این روند میزان شاخص  B/BMSYبه زیر 0/1 نزول خواهد کرد و شاخصF/FMSY  به حدود 99/1 افزایش خواهد یافت. در صورت عدم کاهش صید از سال 1407، شروع کاهش ذخیره در سال‌های بعد از 1409 اتفاق خواهد افتاد و ذخیره را در معرض صید بی‌رویه قرار خواهد داد. براساس نقاط مرجع شیلاتی بدست آمده مقدار حداکثر محصول قابل برداشت (MSY) 9 هزار تن تخمین زده شد و این مقدار برای سال 1412، 15 هزار تن پیش‌بینی شد. در مجموع، نقاط مرجع شیلاتی تخمین زده‌شده در این مطالعه می‌تواند کمک مؤثری در جهت شناخت وضعیت ذخایر ماهی قباد در آب‌های جنوبی ایران باشد و تأثیرات حاصل از بکارگیری سیاست‌های مدیریتی روی ذخایر آن را آشکار نماید که در نهایت می‌توان جهت بهره‌برداری صحیح از ذخایر آن در منطقه، برنامه‌های مدیریتی سازگار با ذخایر را تدوین نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Estimation of Fisheries Reference Points for (Scomberomorus guttatus Bloch & Schneider, 1801) Using the Catch-Maximum Sustainable Yield (CMSY) and the Bayesian Surplus Production (BSM) Models in the Southern Waters of Iran (Persian Gulf and Oman Sea)

نویسندگان [English]

  • Ali Haghi Vayghan 1
  • Mehrnaz Ghanbarzadeh 2
1 Department of Ecology & Aquatic stocks management, Artemia & Aquaculture Research Institute, Urmia University, P.O. Box: 57179-44514, Urmia, Iran
2 Department of Marine Biology, Faculty of Marine Science and Technology, University of Hormozgan, P.O. Box: 3995, Bandar Abbas, Iran.
چکیده [English]

Scomberomorus guttatus (Bloch and Schneider, 1801) is one of the most important commercial fish of the Scombridae in the southern waters of Iran, which plays an important role in the human diet. The catch of this species has increased in recent years, and due to the limited data available on its stock in southern waters, it is not possible to use models based on complementary data to assess its stock. In the present study, the catch-maximum sustainable yield (CMSY) and the Bayesian surplus production (BSM) models were used to determine the sustainable exploitation and fisheries reference points of Scomberomorus guttatus caught in the southern waters. Data related to the last 23 years from 1997 to 2019 were collected and entered into the model to calculate fisheries reference points. According to the results, it seems that the BSM model applies the estimates with less sensitivity. The calculated value for B/BMSY by the CMSY model was estimated to be more than 1.0 and the value of F/FMSY was less than 1.0, which indicates the healthy stock status of this species in the southern waters of Iran. By applying the forecasting model, the increasing trend of fishing was predicted in 2033. If this trend continues, the value of B/BMSY will fall below 1.0 and the value of F/FMSY will increase to about 1.99. If the catch is not reduced from 2028, the stock will start to decrease in the years after 2030 and will be overfished. Based on the obtained fisheries reference points, the maximum sustainable yield (MSY) was estimated as 9,000 tons, and this amount was predicted to be 15,000 tons in 2033. In general, the estimated fisheries reference points in this study can be an effective aid in understanding the status of Scomberomorus guttatus stock in the southern waters of Iran and reveal the effects of the application of management policies on its stocks, which can ultimately develop compatible management plans for proper exploitation of its stocks in the region.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scomberomorus guttatus
  • Fisheries Reference Points
  • Catch-Maximum Sustainable Yield model
  • Bayesian Surplus Production model
  • Fisheries Management
  • Persian Gulf and Oman Sea